Το κρασί του Καπαντζή

Εν Ναούσση τη 17 9/βρίου 1893

Ενδοξότατε Μεμέτ Καπαντζή                      εις Θεσσαλονίκην

Αριθμοζύγιον εις Λ/σμον [;] 10 βαρ κρασί.

Την παραγγελίαν όπου εκάματε εις τον κ. Ακρίβον Κωνσταντίνον δια κρασί. Σήμερον σας πέμπωμεν μέσω Σιδηροδρόμου 10 βαρέλια κρασί υπό σημείον [δυσανάγνωστο] άριθ 1/10 διά το οποίον θέλητε φροντίσει την παραλαβίν των. Με την φορτοτικήν εστείλαμεν και τον Τεσκερέν του Τελωνείου. Εχρέωσα δε την μερίδα υμών με Γρ. 893.% συμφώνως της παρά πόδας σημειώσεως και πιστεύω να σας ευχαριστήση διότι είναι παλαιόν και καλόν κρασί.

                                                             Σας Φιλικοασπάζομαι ο πρόθυμος

                                                            Διά Κωνσταν. Ν. Πλιατσιούκαν

Χριστόδουλος Ν. Πλιατσιούκας

Το 1893 ο Μεμέτ του γράμματος μάλλον είχε ξεκινήσει να χτίζει το σπίτι του στη συνοικία των Εξοχών της Θεσσαλονίκης. Τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς παρέλαβε 10 βαρέλια παλιό και καλό κρασί από τη Νάουσα. Ντονμές, οπότε ως τυπικά  μουσουλμάνος απείχε του οίνου; Ντονμές, οπότε η εβραϊκή του ταυτότητα του επέτρεπε ιδιωτικά να πίνει; Ή μήπως το ήθελε για να γιορτάσει τo χτίσιμο του σπιτιού του σε κάποια κοινωνική εκδήλωση. Τραπεζίτης, έμπορος και βιομήχανος βαμβακερών και μάλλινων νημάτων, ο Μεχμέτ Καπαντζή, διετέλεσε πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης και λογιζόταν την εποχή εκείνη ανάμεσα στους πλουσιότερους ανθρώπους της πόλης.

Ο Μεχμέτ Καπαντζή σε φωτογραφία του γνωστού φωτογράφου της πόλης Paul Zepdji.

Το 1893 ο Κωνσταντίνος και ο Χριστόδουλος Πλιατσιούκας έγραφαν εμπορικές επιστολές για τη διαχείριση των εργασιών της οικογένειάς τους. Πρωτότοκος και δευτερότοκος γιος αντίστοιχα του Νικολού Πλιατσιούκα, ξεκινούσαν τότε την ενασχόληση τους με τις ποικίλες δραστηριότητες της οικογένειας που ήταν τότε εγκατεστημένη στη Νάουσα. Κυρίως παραγωγή και εμπόριο μάλλινων υφασμάτων (σαγιακίων), παραγωγή και εμπορία οίνου και ρακής, εισαγωγή ειδών μανιφατούρας (κυρίως υφασμάτων και ειδών ένδυσης), πιστώσεις. Σύντομα οι αδελφοί Πλιατσιούκα (οι άλλοι τρεις ήταν ο Ιωάννης, ο Δημητρός και ο Γιώργης) θα επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους ως μέτοχοι σε σειρά βιομηχανικών εταιρειών της Νάουσας, της Έδεσσας και της Θεσσαλονίκης.

Η οικογένεια Πλιατσιούκα (λήψη ανάμεσα στα 1907 και 1909). Στο κέντρο με το φέσι ο Νικολός Πλιατσιούκας. Πρώτος όρθιος από αριστερά ο Χριστόδουλος, δεύτερος ο Κωνσταντίνος. Φωτογραφία από το Ευφροσύνη Ρούπα & Ευάγγελος Χεκίμογλου, Ιστορία της Επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλονίκης, τόμος τρίτος, Η επιχειρηματικότητα στην περίοδο 1900-1940, Μεγάλες επιχειρήσεις και επιχειρηματικές οικογένειες, ΠΕΕΒΕ, Θεσσαλονίκη 2004, σ. 249.

Ομόλογο του Νικολού Πλατσιούκα, Νάουσα 1910.

Επιστολή της εταιρείας Τουρπάλης, Κόκκινος, Πλατσούκας & Σία που διατηρούσε στη Νάουσα εργοστάσιο σπαγγοποιΐας και σχοινοποιΐας, Θεσσαλονίκη 1930.

Η επιστολή είναι το αντίγραφο της εξερχόμενης. Βρίσκεται σε βιβλίο αντιγραφής επιστολών (Copie de lettres), βιβλίο που κρατούσαν στο παρελθόν οι εμπλεκόμενοι με το εμπόριο, της οικογένειας Πλατσούκα, μέρος του αρχείου Πλατσούκα που βρίσκεται στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη.

Η επιστολή που στάλθηκε θα μπήκε μάλλον στο αρχείο του Μεχμέτ Καπαντζή. Θα φυλάχτηκε στο σπίτι  ή πιο πιθανό στην εμπορική του έδρα. Ο Καπαντζή αποχώρησε από τη Θεσσαλονίκη για την Κωνσταντινούπολη μαζί με τους υπόλοιπους μουσουλμάνους της πόλης το 1924.  Δεν ξέρουμε τι πήρε μαζί του. Το αντίγραφο της επιστολή σταχωμένο στο βιβλίο και αφού περιπλανήθηκε για αρκετά χρόνια  βρέθηκε τελικά στο σπίτι του Καπαντζή.

Η περιγραφή του αρχείου της οικογένειας Πλατσούκα (κάποια στιγμή έφυγαν τα δύο γιώτα και το επώνυμο άλλαξε) εδώ.

Για την ιστορία της βίλας Καπαντζή ξεναγηθείτε με 360^ο view στην έκθεση με τίτλο «Οι ένοικοι» που οργάνωσε το ΜΙΕΤ το 2019 εδώ.

Γιώργος Κουμαρίδης