Διαγραφές και διορθώσεις

Αφορμή για το σημερινό άρθρο δίνουν τα μουτζουρωμένα χαρτιά. Όχι τα πολύ μουτζουρωμένα, αυτά που κάποιος σημειώνει και σβήνει και ξαναγράφει αλλά εκείνα που φέρουν ορισμένα τυπωμένα στοιχεία (συνήθως επιστολόχαρτα) που για κάποιο λόγο πρέπει να σβηστούν. Στην Ελλάδα της πλούσιας σε αλλαγή καθεστώτων ιστορίας οι αλλαγές στο όνομα του κράτους και στα σύμβολα που το συνόδευαν ήταν αρκετές. Αλλαγές συχνές υπήρχαν ακόμη στις ονομασίες υπουργείων και των υπηρεσιών τους καθώς και σε άλλους φορείς της δημόσιας διοίκησης. Μία διοικητική αλλαγή συνοδεύεται από την ανάγκη τυπώματος εκ νέου φακέλων, επιστολόχαρτων, αιτήσεων. Μέχρι να γίνει αυτό όμως;

Η χρήση με μια μικρή μουτζούρα προκρίνεται ως λύση. Οικονομία χαρτιού; Προτιμότερη από την πολτοποίηση. Ιδίως σε περιόδους που το χαρτί είναι σπάνιο και κοστίζει. Μικρό χρονικό διάστημα προσαρμογής μέχρι να έρθουν τα νέα, σωστά έντυπα; Όμως η επικοινωνία πρέπει να γίνει, η επιστολή πρέπει να φύγει. Περίοδος πολιτικής ρευστότητας; Ας περιμένουμε λίγο πριν τα αλλάξουμε.

Εμείς το φαινόμενο το συναντήσαμε κυρίως σε δημόσια έγγραφα. Αλλά σίγουρα παρατηρείται και σε ιδιωτικά. Συχνό παράδειγμα οι αλλαγές στην επωνυμία ή στα στοιχεία κάποιας φίρμας.

Όσο για τον τρόπο. Μια μονοκοντυλιά, μικρές διαγώνιες γραμμές, δακτυλόγραφα κυκλάκια, μια σφραγίδα, μια μουτζούρα. Όλα διαγράφουν το παλιό. Μια νίκη επί του παρελθόντος (και) μέσω της μελάνης. Το οποίο δεν νικήθηκε ακόμη κατά κράτος και αχνοφαίνεται μέχρι να έρθει η παραγγελία από το τυπογραφείο.

αρχείο Στίλπωνα Κυριακίδη, υποφ. 2.1

Αρχικά δύο επιστολές από το αρχείο του Στίλπωνα Κυριακίδη, διευθυντή του Λαογραφικού Αρχείου από το 1918. Στην πρώτη το Βασίλειον της Ελλάδας και ο θυρεός του αντικαθίστανται από την ονομασία Ελληνική Πολιτεία. Αυτή ήταν η νέα, προσωρινή ονομασία του ελληνικού κράτους που προέκυψε μετά την ανακήρυξη της δημοκρατίας και το δημοψήφισμα της 13.4.1924 μέχρι περίπου και τα τέλη Μαΐου του ίδιου χρόνου. Για τη λησμονημένη αυτή ονομασία ευελπιστούμε να επανέλθουμε σύντομα. Τελικά επικράτησε η ονομασία Ελληνική Δημοκρατία που τη βρίσκουμε στην επιστολή του Ιουνίου του 1925.

Επιστολόχαρτα μιας εταιρείας που άλλαζε ονόματα, αρχείο Τσίμπη, υποφ. 4.1

Εδώ ο ιδιωτικός τομέας. Οι πράκτορες Ιωάννης (δακτυλόγραφη προσθήκη) & Pantelis J. Milossis στη Φλώρινα το 1924 γίνονται σκέτο  J. Millosis (με σβήσιμο του Pantelis) δύο βδομάδες αργότερα για να επέλθει η ολική αλλαγή σε Jean Milossis δύο χρόνια αργότερα.

Επιστολική κάρτα του Γιώργου Παπαδημητρίου προς τη γυναίκα του, Ρούλα, από το μέτωπο της Αλβανίας, αρχείο Ρούλας Παπαδημητρίου, υποφ. 9.3

Χρήση λαφύρων του εχθρού. Ο Ελληνικός Στρατός στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940-1941 μάλλον έπεσε πάνω σε μπόλικες επιστολικές κάρτες του Ιταλικού Στρατού. Διαγράφηκαν με μελάνι ο θυρεός και ο τίτλος Cartolina Postale per le Forze Armate και προστέθηκε χειρόγραφα το Ελληνικός Στρατός πριν μοιραστούν στους στρατευμένους για την αλληλογραφία τους.

αρχείο Βουλγαρικής Κατοχής στη Μακεδονία και Θράκη, φ. 1

Η Ελληνική Πολιτεία επανεμφανίστηκε το 1941. Ήταν η ονομασία που επέλεξε για το ελληνικό κράτος η δωσιλογική κυβέρνηση που σχηματίστηκε στα τέλη Απριλίου του 1941 με επικεφαλής τον Γεώργιο Τσολάκογλου. Η ονομασία διατηρήθηκε μέχρι και την απελευθέρωση. Στο παραπάνω επιστολόχαρτο το Βασίλειον της Ελλάδος και ο θυρεός διαγράφονται με δακτυλόγραφα κυκλάκια και διαγωνίους αντίστοιχα.

αρχείο Ξενοφώντα Κοκόλη

Η αλλαγή εν μέσω Χούντας. Σε επιστολόχαρτο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το Βασίλειον της Ελλάδος διαγράφεται με δακτυλόγραφα & και αντικαθίσταται από την Ελληνική Δημοκρατία που εγκαθίδρυσε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος τον Ιούνιο του του 1973, αλλαγή που επικυρώθηκε δύο μήνες αργότερα με το νόθο δημοψήφισμα της 29.7.1973.

αρχείο Δημητρίου Αλεξανδρίδη

Η τελευταία αλλαγή (η οποία είναι και επίκαιρη καθώς χθες ήταν η επέτειος της πτώσης της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών). Σε επιστολόχαρτο του Εθνικού Οργανισμού Καπνού με μια μουτζούρα τον Σεπτέμβριο του 1974. Πάει το πουλί.

Καλό υπόλοιπο καλοκαίρι.

Γιώργος Κουμαρίδης